از نظام آموزش های سنتی در زمینه هنرهای تجسمی در دوره پیشامدرن آگاهی چندانی در دست نیست. آموزش خوشنویسی، را می توان از جمله آموزش های سنتی هنر دانست که آیین ها و متون آموزشی آن تقریبا دست نخورده باقی مانده است. آموزش آن به شیوه استاد شاگردی صورت می گیرد. با مشق های گوناگون و راهنمایی های بی جایگزین استاد همراه می شود. سعی نگارنده در این نوشتار، تشریح آموزش خوشنویسی به مثابه نسخه ای کامل از آموزش سنتی هنر (تجسمی) است. پرسش بنیادین این مقاله، چگونگی شکل گیری آموزش سنتی هنر در حیطه هنرهای تجسمی و در قالب های مرسوم امروزی در دپارتمان های آموزشی هنر تواند بود. شیوه آموزش خوشنویسی می تواند در این زمینه، راه گشا باشد. در آموزش خوشنویسی هر کدام از مشق های نظری، قلمی و خیالی، شکلی از نیازهای آموزشی شاگرد را مرتفع می سازد، واژه مشق که بر تجربه کردن دلالت دارد، مقام سیر و سلوک شاگرد را نیز به یاد می آورد، و نیز به منزله زیربنای تجربی شیوه سنتی آموزش برای وصول به هنرخوشنویسی و نیکونویسی به شمار می آید. از آن جا که هنر خوشنویسی وجهی مقدس و معنوی دارد، خوشنویس باید نسبت به کسب ملکات نفسانی همت گمارد تا در خط او آینه وار انعکاس یابد.از این لحاظ استادان خوشنویس رساله هایی را برای آموزش هنرجویان به فراخور حال آماده کرده اند که «آداب الخط‍ یا آداب المشق» نامیده می شوند.

جهان بینی جدید با ایده ی دهکده ی جهانی همه ی تمدن ها را به سمت جهانی شدن سوق می دهد. آنچه اهمیت دارد تعامل میان ایده ی جهانی شدن و حفظ فرهنگ بومی و سنتی و هنرهای وابسته بدان با توجه به تغییرات پدیدآمده در نظام نوین آموزشی است. جهانی شدن بی شک تأثیرات مثبتی همچون همه فهمی مفاهیم موجود در فرهنگ و هنر و به نوعی گفت وگوی تمدن ها را در پی داشته است، لیکن حفظ هویت های بومی و ملی و نفاست آثار در حوزه ی هنرها سنتی همواره از موضوعات چالش برانگیز در مسئله ی جهانی شدن است. از آنجا که پدیده ی جهانی شدن و تأثیرات آن در دنیای امروز امری گریزناپذیر است، شناخت همه جانبه ی این پدیده و تأثیر آن بر هنرهای سنتی به منظور حفظ ارزش های موجود در هنرهای سنتی ضروری می نماید. این مقاله با این سؤال آغاز شد که پدیده ی جهانی شدن چه تأثیری بر تولید و آموزش هنرهای سنتی دارد، و به این نتیجه دست یافت که روند نظام مبتنی بر آموزش سنتی (نه کپی برداری از نظام سنتی) از مزیت های نسبی و مؤثر در برقراری ارتباط سازنده با مخاطبان و هدایت هنر متعهد برخوردار است و چنانچه جهانی شدن در برخورد با این هنرها صرفاً به معنای عام گرایی در نظر گرفته شود و درصدد برداشتن شاخصه های متمایزکننده ی این هنرها به فراخور ویژگی های بومی و فرهنگی عمل کند، نمی تواند در این حوزه کارآمد جلوه کند. لیکن تلفیق خاص گرایی و عام گرایی فرهنگی که از واکنش های فرهنگی به امر جهانی شدن است، می تواند هنرهای سنتی را در کنار حفظ ارزش های بومی، فراتر از مرزهای محدود به ویژگی های جغرافیایی قرار دهد. این پژوهش به روش اسنادی کتابخانه ای و با استفاده از شیوه ی توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته است.

یکی از بحث های مهم جامعه امروز ما، گسست نسل ها است. مشکلات و آسیب های اجتماعی ناشی از این پدیده آن قدر واضح است که در ضرورت پرداختن به این مساله هیچ تردیدی وجود ندارد. هنر یکی از جنبه های قابل بررسی در پدیده گسست نسل ها است. هنر چه نقشی در فرآیند گسست نسل ها داشته است؟ آیا اساسا هنر می تواند در کاهش شکاف موجود میان نسل ها، نقشی بر عهده گیرد یا خیر؟ و اگر می تواند، چگونه؟اگر بپذیریم که سنت، یکی از ارکان مناسبات نسلی است؛ به تبع آن هنر سنتی نیز می تواند یکی از عوامل ارتباط میان نسل ها تلقی گردد. در این مقاله منظور از هنر سنتی، هنری با سیمای امروزی است که فقط ریشه در گذشته داشته باشد. محققان بسیاری در باب سنت و هنر سنتی مطالبی نوشته اند، اما تقریبا هیچ کدام از آنها به هنر سنتی به عنوان عامل ارتباط میان نسل های امروز و دیروز اشارتی نداشته اند.در مقاله حاضر، ضمن مرور مفاهیم هنر، سنت، و هنر سنتی و یادآوری لزوم بازنگری و اصلاح تعاریف؛ به چگونگی تاثیر هنر سنتی، به شرط اصلاح تعریف، در کاستن از شکاف میان نسل ها، و چه بسا پیش گیری از آن می پردازد، و برای این منظور راهکارهایی نیز عرضه می کند.

هنر فلزکاری یکی از هنرهای بومی ایران است که از دیرباز هنرمندان سنتی این سرزمین در گونه های مختلف و با کاربردهای گوناگون به آن اشتغال داشته اند. هنر صناعی انگشترسازی از جمله هنرهای مستظرفه در این عرصه است که علی رغم فراز و نشیب های زیادی که پشت سر گذاشته، همچنان زنده و پویا باقی مانده و بخشی از جامعه هنری ایران را پوشش می دهد، با این حال درباره این هنر پژوهش چندانی انجام نشده است، لذا با توجه به ضرورت تحقیق درباره این هنر، نگارندگان این مقاله کوشیدند این موضوع را بررسی کنند و بدین منظور استان قم را به عنوان یکی از مراکز اصلی این هنر انتخاب کردند. پژوهش توسعه ای حاضر که گردآوری اطلاعات آن به روش میدانی و کتابخانه ای اسنادی انجام شده، با هدف بررسی چگونگی روش ساخت و ویژگی های انگشترهای سنتی استان قم انجام شده است. نتایج حاصل از این پژوهش توصیفی- تحلیلی در جامعه آماری انگشترسازان قم نشانگر آن است که انگشترسازی سنتی از گذشته در قم مرسوم بوده است و در حال حاضر نیز این حرفه در شهر قم رواج دارد و تولیدات انگشتر سنتی قم نیز مانند دیگر هنرهای دستی سنتی برخلاف تولیدات انبوه ماشینی در تعداد معدود و به صورت تک، متناسب با طرح و سنگی که برای انگشتر انتخاب شده است انجام می شود.

هدف در این مقاله توصیف و تبیین فراروایتی از اندیشه و مفهوم زیربنایی مرجعیت در جوامع، هنر، و معماری سنتی است. شواهد بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه شکل گیری آثار هنر و معماری، سازمان اجتماعی حرفه ای پیشه وران، ساختار طبقاتی، و رفتارهای جوامع سنتی بر پایه ی سلسله مراتبی از الگوها یا مراجع معنوی و مادی استوار است. در این مقاله بر پایه ی روش تفسیر تاریخیْ,نقش و تأثیر سه کلان مرجع مابعدطبیعی، طبیعی (عالم کبیر)، و انسانی (عالم صغیر) و کلیه ی مفاهیم، اصول، و عناصر مرتبط با آنها بر اندیشه و عمل هنرمندان و معماران بررسی می شود. یافته های این مطالعه نشان می دهند مراجع صلاحیت دار، که در نظام سلسله مراتب هرمی به امور مقدس می رسند، بر شکل گیری کل تا جزء آثار هنر و معماری و حیات حرفه ای پیشه وران سیطره دارند. درواقع، اندیشه ی مرجعیت در سازمان دهی ساختار و محتوای اصناف پیشه وری، اعطای قداست و مشروعیت به پیشه ها و مصنوعات آنها، تعیین الگوها و سرمشق های معتبر، و نیز قضاوت درباره ی آنها نقش و اقتدار تعیین کننده ای داشتند. به نظر می رسد با صورت بندی نظری اندیشه ی مرجعیت و مفهوم سلسله مراتب مراجع صلاحیت دار می توان علاوه بر توصیف برخی آداب و اصول حِرَف سنتی، تبیینی تازه از خاستگاه های نظری آفرینش فرم در عالم سنت عرضه کرد.

برخی از پژوهشگران سده ی اخیر، تعریف خاصی از مفهوم «سنت» ارائه داده و به سنت گرایان مشهور شده اند. دغدغه ی اساسی آنان را می توان احیای امر سنت در جوامع امروزین دانست. تمدن سنتی، مطلوب آنان است و به دنبال سنتی نمودن همه ی امور و از جمله هنر می باشند. اما مفهوم «هنر سنتی» مانند دیگر مواردی که به وصف سنتی متصف گشته اند، چندان واضح و دقیق به نظر نمی رسد. این مسئله باعث شده تا روشن نمودن چیستی و ویژگی های هنر سنتی، همواره از موضوعات بحث برانگیز باشد. فریتیوف شوآن به عنوان یکی از چهره های شاخص جریان سنت گرایی، مدعیات زیادی را در این زمینه مطرح کرده است. هدف این پژوهش، تدقیق نظریات وی درباره ی هنر سنتی است. یکی از راه های تدقیق مسائل فلسفی، ایضاح مفاهیم به کمک ارائه ی شروط لازم و کافی است که در فلسفه ی هنر معاصر نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته می کوشد تا با مراجعه به آثار شوآن، شروط لازم و کافیِ قرار گرفتن یک اثر هنری مفروض تحت مقوله ی «هنر سنتی» را معرفی نماید. نتایج پژوهش پس از استخراج همه ی شروط محتمل از میان آراء و نظرات شوآن، سه روایت محتمل را به عنوان تعریف هنر سنتی ارائه داده و در پایان نشان می دهد که می توان سه شرط «بیان رمزی از امور معقول»، «کاربردی بودن» و «تطابق فرم، مواد اولیه و رمزپردازی با قواعد هنر سنتی» را به عنوان شروط لازم و روی هم رفته به عنوان شرط کافی «سنتی بودن» یک اثر هنری از دیدگاه شوآن در نظر گرفت.

تلاش هایی که در دهه های اخیر برای بهبود کیفیت برنامه های درسی صورت گرفته است بر آموزش هنر هم تاثیرگذار بوده است. از برجسته ترین آن می توان به تجدید نظر برنامه درسی موضوع محور؛ تاکید بر یادگیری ساختن گرایی؛ یک پارچه سازی موضوع هایی که بیشتر به صورت مجزا وجود داشته است (رویکرد تلفیقی) و نظایر آن، اشاره کرد. تمرکزی که به تازگی بر فعالیت های زیبایی شناسانه، تولید هنری و یادگیری در زندگی واقعی صورت گرفته است در کاهش فاصله میان آموزش هنر و یادگیری در کلاس درس موثر بوده است. هنر بسیاری از جنبه های هوش را درگیر می کند زیرا پدیده ای پیچیده و چند وجهی و منبعی از انواع گوناگون تجربه در محیط خانه، اجتماع و محیط مدرسه است، از این رو در برنامه آموزش هنر از یک سو از محیط های پیش گفته، مصنوعات بشر، تاریخ، سنت ها، وقایع روزانه، نهادها، مردم، ارزش ها، شیوه های زندگی و نظایر آن به عنوان ماده خام بهره گرفته می شود (کارکرد ثانویه) و از سوی دیگر، هنر فـرد را در فرایند تفکری/ ادراکی، تخیلی، سازندگی، بیانی، اطلاعاتی و ارتباطی درگیر می کند، و به صورت تعاملی بر غنای تجربه هنرجو می افزاید. به این ترتیب، آموزش هنرهای زیبا در کنار خواندن، نوشتن و حساب کردن به عنوان پایه و یکی از اشکال سواد اطلاعاتی و بصری محسوب می شود که در این نوشتار به بیان رویکردهای آموزش هنر همچون تولید هنری، زیبایی شناسی و نظایر آن پرداخته می شود.